De impact van corona op de Oio-opleiding was enorm, maar met de inzet van veelal digitale middelen ging de opleiding door. “Alles was goed verzorgd. Het ging veel beter dan ik had verwacht”, zegt een Oio. Maar, zegt een collega ook: “SSR had beter kunnen kiezen voor maatwerk.” SSR-opleidingsmanager OM Linda Nagelhout herkent de voor- en nadelen van de huidige situatie: “Van de ene op de andere dag moesten we digitaal. De eerste online bijeenkomsten verdienden misschien niet allemaal de schoonheidsprijs, maar we hebben er wel van geleerd en we hebben doorontwikkeld. We zoeken daarbij naar het evenwicht tussen contact en afstand.”
De coronacrisis trof Johan Schouten (48) tegen het einde van zijn Oio-opleiding, dus geen feestelijke installatiezitting en de eindbeoordeling via Skype. “Althans, dat was de bedoeling, maar bij de teamleider, die samen met de opleidingscoördinator van SSR het eindgesprek deed, werkte Skype niet, dus toen hebben we gewoon met zijn drieën gebeld”, zegt Schouten, die per 1 oktober is benoemd bij het arrondissementsparket Oost-Nederland.
Scherm
Oud-advocaat Schouten zit niet met dat gemis. “Waar het om gaat is dat je je opleiding hebt afgesloten.” Maar dat wil niét zeggen dat corona geen invloed heeft gehad op zijn opleiding. Johan Schouten: “Veel dingen liepen stroever. In het laatste deel van mijn opleiding moest ik interventies doen. Je neemt op een dag heel veel beslissingen over kleine feiten. Dat doe je allemaal via een computerscherm. Hoe kijk je op anderhalve meter mee met collega’s? Uiteindelijk ben ik in de conferentiekamer gaan zitten. Dan kun je meekijken op het scherm, maar dan heb je weer geen contact met de officier. Je ziet dingen gebeuren, maar je weet niet waarom. Dat was gemankeerd, maar je moet roeien met de riemen die je hebt.”
Reistijd
Staat er door die ‘stroefheid’ straks een gemankeerde officier van justitie in de zittingszaal? “Nee, dat zeker niet. Ik ben geen mindere officier”, reageert Johan Schouten stellig. “Het was wat lastig en er zijn wel cursussen geschrapt, maar de meeste gingen online door. Die heb ik ook gewoon gevolgd. De cursussen die ik niet heb kunnen volgen, haal ik later dit jaar en begin volgend jaar in. Ik heb mijn opleiding voltooid en met goede beoordelingen. Daar gaat het om.”
Vragen
Nogal wat cursisten mopperden volgens Schouten over de online-cursussen, maar zelf heeft hij er alleen maar plezier aan beleefd. “Als de verbindingen tot stand waren gebracht, waren ze technisch tamelijk volmaakt. Ik zag mijn medecursisten, ik kon de docenten goed volgen en we konden met elkaar discussiëren en vragen stellen. Ik zou kritisch zijn als ik daar een reden voor zou hebben, maar die heb ik niet. Alles was goed verzorgd. Als er technische problemen waren, dan werd alles in het werk gesteld om ze te verhelpen. Het is waar dat je de sociale contacten moest missen en het is prettig om tijdens de koffiepauzes ervaringen uit te kunnen wisselen of te kunnen klagen over dingen die niet goed lopen. Maar daar stond tegenover dat je geen reistijd had. Dat voordeel woog voor mij op tegen het nadeel van het missen van het contact.”
Koffietafel
Officier in opleiding Hansje Boelens (39) heeft net als Johan Schouten bewondering voor de inspanningen van de docenten en SSR, maar in tegenstelling tot haar collega in Arnhem heeft ze het contact met de mede-cursisten wel erg gemist. Boelens: “Ik ben van de lichting oktober 2019, dus pre corona. Ik heb gelukkig de introductie meegemaakt. Voor mij was SSR in Utrecht ook echt een ontmoetingsplek geworden. Dat is zó belangrijk voor het groepsgevoel en voor jezelf om ervaringen te delen. De ongedwongen praatjes aan de koffietafel zijn enorm waardevol. En dat viel ineens helemaal weg. Ik ben ook sinds maart niet meer in Utrecht geweest.”
Gemis
Een paar weken nadat ze haar zitttingsvaardigheidsbewijs had behaald en het echte (zittings)werk kon beginnen, was corona daar. “Dat doet wat met de groep”, zegt Boelens. “Het is begrijpelijk dat een deel van de cursussen uitviel, maar als je je eerste vlieguren maakt is dat echt een enorm gemis. Bovendien werden ze pas vrij laat geannuleerd. Dat is voor je planning lastig. De kwaliteit van de vervangende online cursussen vond ik echt minder.”
Ervaringen
Met elkaar in een lokaal zitten is waardevoller dan een cursus volgen op een laptop, vindt Boelens. En het had gekund. “Het was denk ik mogelijk geweest om meerdere cursussen in ieder geval deels te laten doorgaan. Je leert juist door de interactie. In een videoconferentie zeg je nét iets minder snel iets, je wacht toch meer af. Omdat je de gemiste cursussen wel inhaalt, heb ik straks weer op vier achtereenvolgende dagen cursussen, maar is dat is nu behoorlijk lastig want ik draai bij het OM vol mee in de roosters”, aldus Boelens. “Maar het fijne is wél dat ik dan weer met mijn medecursisten ervaringen kan uitwisselen en kan vragen hoe ze het maken”, zegt de oud-parketsecretaris in Den Bosch.
Gedreven
Wel of niet tevreden over de digitale alternatieven voor de fysieke cursussen, met haar Oio-collega Schouten gelooft Hansje Boelens niet dat ze na haar opleiding straks een gemankeerde officier van justitie is. “Oio’s zijn gedreven mensen die heel graag een goede officier willen worden. Je zorgt er zelf voor dat je de kennis die je niet via een cursus krijgt, op een andere manier tot je neemt. Ik heb begrepen dat mede-cursisten het daar best moeilijk mee hebben gehad. Je moet leuren en speuren naar zittingen die er beperkt zijn. SSR had denk ik beter kunnen kiezen voor maatwerk en moeten kijken naar wat bij de persoonlijke ontwikkeling van de betreffende Oio past.
Feestje
Opleidingsmanager Initieel OM Linda Nagelhout heeft de introductieperiode met cursisten geëvalueerd. “Veel Oio’s hebben het wegvallen van de sociale bijeenkomsten als een groot gemis ervaren”, zegt Nagelhout. Meer dan SSR had verwacht? “Wij gingen er vanuit dat cursisten vooral de noodzakelijke leeractiviteiten belangrijk zouden vinden. Daar hebben we ook op ingezet. Geen borrel maakt niet zoveel uit, dachten we, maar het maakte wél uit, en dat begrijp ik ook best. Je hebt elkaar heel weinig gezien en dan gaat ook nog de uitreiking van je zittingsvaardigdheidsbewijs niet door. We kunnen die uitreiking helaas nog steeds niet fysiek doen, maar we maken er nu digitaal wél een feestje van.”
Voorgrond
De omslag van een klassieke opleiding naar een digitale leerweg moest in maart in een paar weken worden georganiseerd. Linda Nagelhout: “De een vond de digitale weg heel fijn, hoewel de digitale cursussen soms wel werden verstoord door technische problemen, en de ander vond en vindt het lastig. Je moet de cursussen namelijk veel bewuster volgen en je moet op de voorgrond treden om bijvoorbeeld een vraag te stellen. Dat is lastig voor cursisten, maar ook voor docenten, die gewend zijn om te reageren op lichaamstaal.”
Evenwicht
Corona heeft de Oio-opleiding dwarsgezeten, maar haar ook op weg geholpen, aldus Nagelhout. “Digitalisering stond al jaren op het ontwikkelprogramma, maar de noodzaak was niet zo hoog. Hele grote stappen werden niet gemaakt, totdat corona toesloeg. Van de ene op de andere dag moesten we digitaal. In mijn team hebben we al in de eerste week cursussen omgezet. De eerste digitale versies verdienden misschien niet allemaal de schoonheidsprijs, maar we hebben er wel van geleerd en we hebben doorontwikkeld. In april kwam de virtual classroom. Dat is SSR-breed een prachtig instrument, waarmee je de voorheen fysieke cursussen op afstand kunt geven op een bepaalde dag en tijd. Volgende stappen naar tijds-en plaats onafhankelijke e-learnings worden ook gezet, maar zijn voor de initiële leergangen minder belangrijk. Daar is het lichtingsgevoel ook van groot belang. We zoeken daarbij naar het evenwicht tussen contact en afstand.”
Dit interview is afgenomen in oktober 2020 en maakt deel uit van het SSR jaaroverzicht 2020.