De tweede actualiteitendag Jeugdstrafrecht op 8 maart in het Beatrixgebouw van de Utrechtse Jaarbeurs was net zo’n succes als de eerste actualiteitendag vorig jaar. “De dag was ruim overtekend; er was zelfs een wachtlijst”, zegt dagvoorzitter Antine van Nederpelt, lector permanente educatie OM bij SSR. “Het is ook bijzonder om met allerlei professionals te kunnen discussiëren over zo’n belangwekkend onderwerp als het jeugdstrafrecht.”
Gevarieerde workshops
De enorme belangstelling voor de actualiteitendag jeugdstrafrecht wordt vooral verklaard door het brede aanbod van workshops, zegt Van Nederpelt. “Je hebt het op zo’n dag natuurlijk over de snel veranderende juridische actualiteit, maar ook – vooral in de workshops – over de ontwikkelingen eromheen. Over licht verstandelijk beperkte jongeren, ambulante behandeling van veelplegers, preventieve interventie, voorlopige hechtenis van jeugdige verdachten en radicaliserende jongeren. De combinatie van verschillende onderwerpen vergroot je bewustzijn over de achterliggende problematiek in jeugdstrafzaken en de effectiviteit van justitieel optreden.”
Utrechtse wijkagenten
Helemaal mee eens, zegt raadsheer bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Bo van Zuijlen. “Ik was net bij een workshop over de ambulante behandeling van jonge veelplegers, waarbij psychotherapeut Erik Jongman vertelde over zijn werk met antisociale jongens. Wij zien een hulpverlener alleen op zitting als een advies moet worden toegelicht, maar verder horen of zien we ze niet zoveel. Dat vind ik het leuke van deze dag. Ik was eerder bij de workshop die twee Utrechtse wijkagenten gaven over radicaliserende jongeren. Agenten zien we zeker bij het gerechtshof ook nauwelijks. We hebben dossiers en we zien wat ze in processen-verbaal opschrijven, maar wij horen vrij weinig”, aldus de voorzitter van de jeugdkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Breed perspectief
Eigenlijk dekt de titel van de bijeenkomst (actualiteitendag jeugdstrafrecht) de lading niet, vindt raadsheer Bo van Zuijlen. Een lading die wat hem betreft ver uitsteekt boven de titel. “Als je hoort dat er een actualiteitendag wordt georganiseerd, dan gaat het in de Rechtspraak doorgaans over de laatste jurisprudentie. De Hoge Raad heeft dit of dat. Vanochtend werden even drie opvallende uitspraken aangestipt, en dat was het. De workshops staan centraal. De presentatie van de psychotherapeut was heel beeldend; je wist meteen wat hij bedoelde. Hij benadrukte dat het bij de behandeling van onthechte en antisociale jongens draait om het winnen van hun vertrouwen en wat hij daarvoor doet en over heeft. Dat realiseer je je als rechter misschien onvoldoende. Juist als je met jeugd werkt, is het heel goed om dat brede perspectief te zien.”
Ontwikkeling kinderbrein
Voor dat perspectief waren ook Tanja Waterreus, senior-secretaris bij het OM in Den Haag, en parketsecretaris Jacqueline Baard naar de actualiteitendag jeugdrechtspraak in Utrecht gekomen. “Op onze werkvloer zie je de mensen niet. Een workshop over ambulante behandeling wijst je weer even op de achtergrond van de veelplegers, een wereld waar je jezelf niet in herkent maar die wel bestaat”, zegt Jacqueline Baard. Voor Tanja Waterreus van het OM was de workshop van de twee Utrechtse agenten over radicalisering een openbaring. “Zij gaan de verbinding aan met die probleemjongeren. Ik denk dat het daar nog weleens aan schort.” Waterreus vond de workshop van neuropsycholoog Hanna Swaab over het Preventief Interventie Team in Amsterdam en de ontwikkeling van het kinderbrein in één woord ‘prachtig’. “Het is goed om er weer eens op gewezen te worden dat het kinderbrein nog lang niet uitgerijpt is, maar dat kinderen wel zo worden beoordeeld bij de afdoening”, aldus OM-secretaris Waterreus.
Waarom ben je hier?
Ook assistent-officier van justitie belast met kinderzaken Antoinette Noot stak wat op van de workshop over radicaliserende jongeren. “Het is een hot item, maar wat weet je er nu echt van?”, zegt ze. “De twee presentatoren van die workshop vertelden dat religie niet het enige thema is waarop jongeren radicaliseren. Een uur was te kort! Ze praatten over hun ervaringen en contacten als wijkagent. Ze vertelden over jongeren die het huis uit willen en met z’n vieren in een auto zitten. Ze worden vervolgens voortdurend gecontroleerd door de politie, omdat ze met zijn allen in een auto zitten en aan drugstransport wordt gedacht. De vraag: ‘Waarom ben je hier?’, wordt eigenlijk niet meer gesteld.” Ook een officier van justitie mag die vraag best stellen, vindt Noot. “Daar word je niet minder magistratelijk van. Uit de workshop neem ik mee dat je naar een verhaal kunt luisteren. Dat betekent helemaal niet dat je dús seponeert of vrijspraak eist, maar wél dat je iemand hoort en dat hij zich gehoord voelt. Nu zien we vaak dat minderjarigen ja knikken, zonder dat ze begrijpen wat er gebeurt. Dat is ook ons probleem.”
Jip en Janneketaal
Wat heeft Antoinette Noot vooral opgepikt vandaag in Utrecht? “Dat het brein zich tot het 20ste levensjaar volop ontwikkelt. Dat neem ik mee terug, zeker als tachtig procent van de kinderen ook nog licht verstandelijk beperkt is. Wat verwachten we dan van iemand, hè? Stel open vragen in Jip en Janneketaal.” Is dat niet gewoon onderdeel van de opleiding? “Jawel”, zegt Noot, “maar het is goed om er weer op gewezen te worden. Wat ik heb gehoord kan ik ook gebruiken in het aansturen van de politie. Als ik nu dingen lees, kan ik ze beter plaatsen.” En pakt raadsheer Bo van Zuijlen na de actualiteitendag jeugdrechtspraak zijn werk anders aan? “In zijn algemeenheid is dat overdreven”, zegt hij, “maar ik probeer open te staan voor wat ik hoor. Als het in de rechtszaal over hulpverlening of preventie gaat, dan houd ik in mijn achterhoofd wat ik vandaag in de workshops heb gehoord.”
Actualiteitendag jeugdstrafrecht 2019
Voor degenen die het evenement dit jaar hebben gemist (en voor hen die op de hoogte willen blijven van de laatste ontwikkelingen binnen het jeugdstrafrecht): volgend jaar op 12 maart is er weer een breed opgezette actualiteitendag. Deze vindt wederom plaats in de Jaarbeurs Utrecht (Beatrixgebouw). Inschrijving is inmiddels mogelijk via de opleidingscoördinator van uw gerecht of parket (cursuscode SOOMJACT). Informatie over het programma volgt in onze nieuwsbrieven en op deze pagina.