Het stagneren van grote strafzaken heeft een negatief effect op de kwaliteit van het strafrecht én op het beeld van de maatschappij daarover. Een goede planning is daarom essentieel. Wat daarbij komt kijken voor de officier van justitie, de rechter-commissaris en de rechtbankvoorzitter wordt behandeld tijdens de eendaagse SSR-cursus / professionele ontmoeting Planningsstrategie ZM en OM in grote zaken op 4 september. Mede-docent Koos Plooij doet daarbij vooral een beroep op zijn vakgenoten, werkzaam in Ondermijning en Onderzoeken: “Als officier moet je plannen. En dat begint al op dag één van je onderzoek.”
Planningsstrategie, dat klinkt best een beetje saai…
“Maar dat is het helemaal niet! We hebben het hier over de grote strafzaken. Die zijn niet zelden beeldbepalend voor hoe burgers over de rechterlijke macht en het strafrecht denken. Wat is er mooier dan die megazaken zo snel en zo goed mogelijk inhoudelijk behandeld te krijgen? Hoe voorkom je dat zo’n zaak ‘in de grindbak’ terecht komt en verzandt? Daarvoor moet je plannen, en niet alleen als rechtbank. Ik zeg zelfs: vooral als officier! En dat begint al op dag één van je onderzoek.”
Leg uit, hoe bedoel je dat: zittingsplanning door de officier van justitie? Dat is toch iets voor de Verkeerstoren? De rechtbank ‘appointeert’ grote zaken toch?
“Daar heb je op zich gelijk in, maar ik vind het ook een beetje oud denken. Alsof de voortgang in grote zaken niet een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van de officier van justitie, de rechter-commissaris en de rechtbankvoorzitter. Vooral de laatste is toch echt afhankelijk van het werk, en dus ook van de alertheid van de eerste. Een officier die op de eerste, de tweede of zelfs nog de derde pro forma zitting staat zonder zichtbaar en scherp plan met zijn of haar onderzoek, loopt het risico de rechtbank kwijt te raken, in ieder geval qua planning van wanneer de zaak inhoudelijk behandeld kan worden. Verdachten kunnen daardoor in vrijheid worden gesteld; als je dat wilt voorkomen moet je als officier voortvarend te werk gaan.”
Wat komt daar bij kijken?
“In de loop van het onderzoek met de recherche moet je proberen dat al zoveel mogelijk te begrenzen: wat betreft het aantal verdachten, het aantal feiten, liefst die feiten die zo min mogelijk nader onderzoek zullen opleveren. Als je ver vooruit denkt kun je al heel vroeg inschatten welk nader onderzoek er aan kan komen. Onderzoek dat voorzienbaar is kun je ‘aanjagen’. Bijvoorbeeld door met de recherche duidelijk en realistisch te bepalen wanneer het dossier klaar kan zijn. Soms ook door zelf al nader onderzoek bij de rechter-commissaris te vorderen. En zeker ook door elke zitting de verdediging uit te dagen haar kaarten en wensen op tafel te leggen. Zo kan het lukken om het vooraf gestelde plan om de zaak na maximaal een jaar of iets langer inhoudelijk te laten behandelen. Dat is hard werken, en heel veel zelf doen. Maar het kan. En ik vind dat het ook moet!”
Hoe doe je dat dan, en hoe neem je de rechter daarin mee?
“Daarover gaat deze eendaagse cursus, die eigenlijk meer een professionele ontmoeting is tussen voorzitters, rechters-commissarissen en officieren. Met veel tips op basis van ervaringen helpen we elkaar verder, krijgen we meer inzicht in en begrip voor elkaars werk en kijken we in de spiegel: wat kan ik er zelf aan doen om die grote zaken voortvarend af te doen? Ik vind dat elke officier die grote zaken doet zich een keer voor deze eendaagse zou moeten inschrijven.”
Lees meer over de cursus Planningsstrategie ZM en OM in grote zaken