‘Maatwerk op de zitting’ was het thema van de derde vFAS/SSR-themabijeenkomst die op 9 juni plaatsvond in de sfeervolle locatie De Mariënhof te Amersfoort. Meer dan 150 familierechtadvocaten en -rechters kwamen bijeen om van gedachten te wisselen over de interventies en methodes die tijdens een zitting kunnen worden ingezet om problematische scheidingen goed te begeleiden.
Mediation, raadsonderzoek, de bijzondere curator en ouderschapsmodules zijn allemaal maatregelen die door de familierechter voor, tijdens en na de zitting ingezet kunnen worden. Tijdens het eerste deel van de dag werden de ervaringen hiermee besproken en werden er cijfers gedeeld.
Mediation-pilots
Speed-mediation tijdens de (schorsing van een) zitting wordt ingezet bij de behandeling van voorlopige voorzieningen in een pilot bij de Rechtbank Overijssel. De ervaringen zijn zeer positief gaf Wendela Nijhuis, mediation-functionaris, aan. 
Tijdens deze schorsing van een uur gaan partijen in overleg met een mediator waarbij hen de (laatste) mogelijkheid wordt geboden om de eigen verantwoordelijkheid te nemen in de zaak en om samen tot een oplossing te komen. Het slagingspercentage bedraagt 68%. Piket-mediation vóór zitting is een pilot bij de Rechtbank Gelderland. Mediation-functionaris Willemijn Lont legt uit dat direct voorafgaande aan de zitting een mediation-bijeenkomst plaatsvindt. Deze druk werkt vaak positief zodat partijen zelf tot een oplossing komen die ‘meteen’ aan de rechter moet worden voorgelegd. Ook wanneer men tijdens de mediation niet tot een ‘gehele’ oplossing komt, kan de rechter daarna eenvoudiger het resterende geschil aan de orde stellen en beslechten. De pilot kan als geslaagd bestempeld worden: in 2015 is 72% van de afgeronde zaken geheel of gedeeltelijk geslaagd, in de eerste helft van 2016 is dat percentage zelfs 84,6%.
Raadsonderzoek en de bijzondere curator
Drs. Adrianne van Rheenen, gedragsdeskundige bij de Raad voor de Kinderbescherming in Utrecht verschafte vervolgens informatie over het doel van het raadsonderzoek en de criteria die de aanleiding kunnen voor een besluit tot een raadsonderzoek door de rechter. De bijzondere curator werd behandeld door Liesbeth Klaver van mediation-house te Rotterdam en tevens bijzondere curator binnen de pilot van de Rechtbank Zeeland-West Brabant én door Dianne Kroezen, advocaat scheidingsmediator en voorzitter van de vFAS en tevens werkzaam als bijzondere curator in Amsterdam. Klaver ging in op de werkwijze van Triangulatie waarbij vergelijkingen op basis van diverse informatiebronnen wordt gemaakt, er sprake is van een zoekproces naar een gezamenlijke betekenis én het zoekproces is gericht op relaties binnen gezinssystemen vanuit het perspectief van het kind. Dianne Kroezen ging met name in op de juridisch grondslag van de processuele en rechtspositie van het kind bij een scheiding en de functie en rol van de bijzondere curator daarbij.
Ouderschapsmodules
Harry van den Bosch van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI) behandelde de diverse ouderschapsmodules. Modules door verschillende instanties ontwikkeld om ouders en kinderen te ondersteunen bij een scheiding. Afhankelijk van de situatie wordt er naar verschillende instanties verwezen zoals EFT en Triple P ten behoeve van preventie en ondersteuning van relatieproblemen. BOR, Kies, Ouderschap Blijft en Ouderschap na scheiding kunnen helpen tijdens en na een scheiding. Kinderen uit de Knel van het Lorentzhuis en KJTZ kan worden ingezet bij ‘zwaardere’ scheidingen. Aanwezigen van de genoemde instanties informeerden de aanwezigen door middel van een pitch waarna de rechters en advocaten bij hun stand nadere informatie konden verkrijgen.
Debat en ‘regionale’ discussie
Na de pauze werd onder leiding van de dagvoorzitter Martijn Gerritsen van de Radboud Universiteit, over de stelling van mr. Gea Brands-Bottema gedebatteerd. De stelling luidde:
Wekelijks scheidingsspreekuur op de rechtbank: door samen de probleemstelling voor te leggen wordt het toernooimodel afgeschaft.
De deelnemers waren het grotendeels eens met de stelling van een spreekuur, maar de afschaffing van het toernooimodel gaf stof tot discussie. Ook werd hier duidelijk hoe verschillend rechters met door advocaten verstrekte informatie kunnen omgaan.
De middag werd afgesloten met een ronde tafeldiscussie per vFAS-regio (in totaal 14 tafels). Hierbij wisselden rechters en advocaten uit dezelfde regio met elkaar van gedachten over de vraag of interdisciplinaire intervisie zou kunnen bijdragen aan een effectieve procedure bij complexe scheidingen. Uit het overleg blijkt dat de rechters en de advocaten merendeels van mening zijn dat een vorm van interdisciplinair overleg bij zal dragen aan een effectieve aanpak van complexe scheidingen. Over de wijze waarop dit zou kunnen plaatsvinden lopen de meningen in de verschillende regio’s uiteen. In Zwolle vindt al intervisie plaats waaraan rechters en advocaten deelnemen, in andere regio’s vinden spiegelbijeenkomsten met meerdere disciplines plaats en in weer andere regio’s is men van mening dat er wel overleg zou moeten plaatsvinden, doch in een andere vorm dan intervisie.
Vervolg
Met deze themabijeenkomst is een eerste aanzet gegeven voor het regionaal organiseren van de meest gewenste vorm van overleg, wat weer een bijdrage levert aan ‘maatwerk op de zitting’. De vFAS en SSR overleggen na de zomer over de invulling van de nieuwe bijeenkomst die plaatsvindt op donderdag 8 juni 2017. Nadere informatie over de inhoud van de dag en de inschrijving volgt via de SSR en vFas websites/nieuwsbrieven.