Wat kan mij gelukkiger maken dan dat onze nieuwe generatie magistraten op 7 oktober aanstaande zijn eigen verantwoordelijkheid neemt en inzet op zijn eigen toekomst. Het eerste rio (rechter in opleiding)-congres ziet dan het daglicht. En natuurlijk zijn de raio’s en oio’s (ovj’s in opleiding) daarbij ook uitgenodigd. De magistraat van morgen en zijn plaats in de hedendaagse Nederlandse samenleving zijn geen nieuwe thema’s. Maar wel wanneer deze worden aangestuurd door hen die die toekomst zelf gaan bepalen. Zij kunnen naar mijn mening niet duidelijk genoeg zijn met het opeisen van hun plaats in de organisatie. De rechtspraak heeft hun frisse blik en nieuwe ideeën hard nodig. Niet alleen op de inhoud van het werk maar met name ook met betrekking tot de organisatie van de rechtspraak in context.
Ontwikkelingen in de samenleving gaan zo snel dat ieder in onze organisatie vanuit zijn persoonlijke verantwoordelijkheid daaraan zijn bijdrage zou moeten leveren. Nog te veel lopen besluitvormingsprocessen in de organisatie via de lijn van de archaïsche piramide. Dat verstopt. Veranderingen kunnen veel sneller gerealiseerd worden, wanneer deze op elke plek in de organisatie gestart worden. Moderne leidinggevenden weten dat zij zeker niet alwetend zijn en zorgen dat zij hun beste en slimste medewerkers in hun organisatie ruimte bieden en hun ideeën benutten. De nieuwe generatie magistraten is er hier één van. Ik hoop en reken op hun ongeduld, kenmerkend voor hun generatie. Het kan onze organisatie helpen in de inhaalslag om zich in een wereld van verdergaande emancipatie en digitalisering opnieuw te definiëren en mee te bewegen in het belang van de rechtsstaat.
Dat het bij onze jongste generatie duidelijk is dat een goede blik van buiten naar binnen belangrijk is, blijkt wel uit de opbouw van het programma van het congres. Er zijn genoeg sprekers uitgenodigd om hen de spiegel voor te houden en de behoeften van de samenleving in te brengen. Mijn hoop zou zijn dat uit deze kruisbestuiving tijdens het congres ook ideeën voortkomen voor de verdere uitbouw van de Rechtspraak. Nog steeds vind ik dat de Rechtspraak te veel wordt opgehangen aan rechters alleen. Met de blik vanuit andere organisaties zou je moeten kunnen zien dat we het daarmee in de toekomst niet gaan redden. De vraag naar versnelde afdoening van geschillen, toegenomen verwachtingen van partijen en wisselende groei van de vraag, vereist andere oplossingen. Om zaken niet verder bij de rechtspraak weg te laten drijven zou het overdragen van taken van rechters naar juridische medewerkers een oplossing kunnen zijn. Natuurlijk gebeurt dit al wel maar nog in de duisternis van de raadkamer. Een recent afluisterschandaal maakte dat nog eens duidelijk.
Zelf zie ik in de toekomst een geheel andere opbouw van onze organisatie, met niet alleen ondersteunend personeel dat de rechters – zeker in de eerste lijn – op een platform houdt. Ik denk dat de nieuwe generatie rechters er bij gebaat is wanneer zij hun juridische medewerkers verder laten emanciperen en hun eigen plek in het proces (en in het daglicht) laten opeisen naast de rechters. Dat verdienen zij ook als je ziet wat voor werkzaamheden zij nu al verrichten. Juridische ondersteuning zou een specialisme moeten zijn in de eerstelijns zorg van onze organisatie, zoals verpleegkunde in een ziekenhuis. Een afzonderlijke discipline met eigen bevoegdheden en deskundigheid. Vanzelfsprekend met een goede selectie en opleiding daaraan voorafgaande. Het zou het werk van zowel de toekomstige rechter als van de toekomstige juridisch medewerker meer doen focussen en aantrekkelijker maken, terwijl de doorlooptijden hierdoor verkort zouden kunnen worden. Mijns inziens uitstekend teamwork en een vrolijk vooruitzicht!