Uit alle delen van het land kwamen maar liefst rond de 350 bezoekers, waaronder kantonrechters, raadsheren en juridisch medewerkers naar de jaarbeurs in Utrecht op 23 april. Hun doel: zich bij laten praten over de nieuwe Wet Werk en Zekerheid. De SSR-themadag ‘Arbeidsrecht en de WWZ’, tot stand gekomen in samenwerking met de Commissie Arbeidsrecht van de Kring van Kantonrechters, voorzag zichtbaar in een behoefte.
Vijf sprekers en een discussie over de gevolgen van de WWZ voor het werk van de kantonrechter stonden op het programma van de dag die werd voorgezeten door Kim van der Kraats (lector civiel recht SSR). Om de meningen onder de aanwezigen direct te peilen op de door de sprekers ingebrachte stellingen introduceerde SSR een interactieve noviteit: deelnemers konden digitaal stemmen waarna prof. mr. Evert Verhulp (prof. Arbeidsrecht UvA) de poll-uitslag besprak.
“Niet goedkoper, wel eerlijker”
Mr. Sandra Swelheim, ex-advocaat arbeidsrecht en als juridisch adviseur bij het ministerie van Sociale Zaken betrokken bij de totstandkoming van de WWZ, lichtte de achtergronden van de stelselherziening toe. Swelheim sprak onder andere over ‘rode draden’ en de komst van ‘nieuwe beestjes’, verwijzend naar de wijzigingen in het ontslagrecht. Een van die rode draden is de eerlijkheidsgedachte: “Het systeem wordt niet goedkoper, maar wél eerlijker. Er is nog maar één ontslagroute, afhankelijk van de ontslaggrond.”, aldus Swelheim. Ook de ontsnappingsmogelijkheden aan de rigiditeit van de nieuwe wet kwamen aan bod.
Swelheim poneerde de volgende stelling:
Ontslag op staande voet en de beëindigingsovereenkomst: zekerheidshalve altijd sowieso ook ontslaan ivm het ontbindingsrecht.
Uitslag: 316 stemmen. Eens 79 % Oneens 21 %
Verhulp gaf in een reactie daarop aan: “Ook al vindt u de nieuwe wet onhandig, u moet hem wel toepassen. Ik zou tegen de rechters in de zaal willen zeggen: “vergeet vroeger, daar hebt u alleen maar last van!”
“Tijdelijke contracten en aanzeg-ongelukjes”
Prof. Mr. Ruben Houweling besprak de veranderingen ten aanzien van bijzondere bedingen in arbeidsovereenkomsten en tijdelijke- en uitzendcontracten (onder andere het concurrentiebeding). De professor van de Erasmus School of Law keek terug op de eerste maanden van de nieuwe wet en wees op de eerste terugtrekkende bewegingen in de politiek over ‘aanzeg-ongelukjes’ en toegenomen verschillende vormen van arbeid. Bij de door hem aan de orde gestelde ketenbedingen regende het aan getallen ter illustratie van de wijze waarop mogelijk door werkgevers gepoogd zou gaan worden aan een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd te ontkomen. Houweling grapte daarbij dan ook nog even dat door sommigen de WWZ wel wordt aangeduid als de Wet Zeker GEEN Werk.
Houweling poneerde de volgende Stelling:
Zwaarwegende bedrijfsbelangen (653) zijn er alleen in uitzonderlijke situaties.
Uitslag: 164 stemmen. Eens 73 % Oneens 27 %
Verhulp gaf als context bij die stelling onder meer aan: ‘De gedachte over het concurrentiebeding is dat het minder vaak overeengekomen moet worden. Het hoort niet thuis in een tijdelijk contract en is bedoeld om een onderhandelingspositie te hebben als de werknemer weg wil.’
“Geen doorzendplicht meer aan de rechterlijke macht”
“De ontslagprocedure wordt strak geregeld en voor het UWV verandert daardoor veel”, maakte mr. Alfons Kouwenhoven, senior beleidsjurist bij het UWV, duidelijk in zijn lezing. De werkgever moet alle relevante informatie gestructureerd aanleveren. Het UWV toetst op inhoud en bewaakt de beslistermijnen. Verzoeken die bij de kantonrechter thuis horen, stuurt het UWV niet meer door. “Wij hebben geen doorzendplicht meer aan de rechterlijke macht.” De uitvoeringsregels van het UWV zijn nog niet beschikbaar, maar worden zo spoedig mogelijk gepubliceerd.
Kouwenhoven poneerde de volgende stelling:
Bij weigering door het UWV staat het ter vrije keuze aan de werkgever of dat hij een nieuw verzoek doet aan het UWV of de kantonrechter om ontbinding vraagt.
Uitslag: 302 stemmen. Eens 54,6% Oneens 45,4%
“Contractuele- of transitievergoeding”
“Het overgangsrecht is ingewikkeld, maar onthoud in ieder geval dit: de werknemer moet kiezen voor een contractuele- òf een transitievergoeding”, maakte prof. mr. Gerrard Boot de zaal duidelijk in zijn bijdrage over de kantonrechtersprocedure. Daarnaast sprak hij over gronden en de beperking van de ruimte van de kantonrechter om wegens een combinatie van gronden of simpelweg de overtuiging dat partijen uit elkaar moeten de arbeidsovereenkomst te ontbinden.
Boot poneerde de volgende stelling:
Het hangt niet zozeer van de kantonrechter af of een ontbindingsverzoek vaker dan nu zal worden geweigerd (de g-grond biedt voor toewijzing voldoende ruimte) maar van de houding van de werknemer (of die zich echt tegen ontbinding blijft verzetten)
Eerste stemming: 290 stemmen. Eens 66 % Oneens 34 %
“Eerst schieten, dan praten”
Volgens advocaat Stefan Sagel gaat de verzoekschriftprocedure leiden tot ‘eerst schieten, dan praten’ en verharding. Hij vreest dat veel werknemers tussen wal en schip vallen door de korte termijnen voor het instellen van een verzoek of vordering die met de WWZ worden geïntroduceerd. ‘Dit gaat natuurlijk leiden tot onfrisse praktijken, waarbij de werkgever zegt: “Rust eerst eens lekker drie weken uit in Turkije.”, om vervolgens zelf op vakantie te gaan na terugkomst van werknemer. Gevolg: verstrijken van de termijn.”
Sagel bracht een hartstochtelijk pleidooi aan het adres van rechters. Die moeten partijen meer ruimte geven om bewijs te kunnen leveren. Onder de nieuwe wet kan veel meer bij verzoekschrift worden ingeleid en volgens de memorie van toelichting is er in beginsel geen bewijslevering om het tempo in de procedure te houden, zoals dat al gebeurde bij ontbindingsprocedures. Maar spoedeisendheid vindt Sagel een slecht argument om geen bewijslevering toe te staan. “Als je wilt dat het snel gaat, moet je als wetgever geen hoger beroep en cassatie mogelijk maken. Werknemers accepteren ontslag in eerste aanleg veel makkelijker als al het bewijs ter tafel is gekomen. De neiging om in beroep en cassatie te gaan is dan minder. Dat bespaart pas echt tijd.’ Dat zijn pleidooi voor bewijslevering aanslaat, blijkt uit de stemming.
Sagel poneerde de volgende stelling:
‘Het bewijsrecht behoort in volle omvang van toepassing te zijn op verzoeken op grond van het nieuwe ontslagrecht.’
Uitslag: 309 stemmen. Eens 85,4% Oneens 14,6%
“Wetgeving helpt om freewheelen rechters tegen te gaan”
De afsluitende discussie is vooral een gedachtenwisseling tussen de panelleden (de sprekers en enkele leden van de commissie arbeidsrecht van de Kring van kantonrechters) naar aanleiding van vragen uit de zaal over de uitleg van de Wet. Verhulp vatte de bedoeling van de wetgever op eigen wijze samen: “De wetgever wil juist dat de partijen het zelf doen. De bedoeling van de wetgeving is – oneerbiedig gezegd – kantonrechter, ga terug in je hok. De wetgeving is echt bedoeld om het freewheelen van kantonrechters te beëindigen. Houdt u niet bezig methoden te verzinnen om toch nog naar de oude situatie terug te gaan.”
Evaluatie themadag en vervolgactiviteiten SSR
Kim van der Kraats sloot de dag interactief af met een korte digitale evaluatie. Hierbij werden vragen gesteld over de verstrekte informatie, de toepasbaarheid hiervan voor de dagelijkse praktijk en de beoordeling van de themadag zelf. Deze laatste werd gemiddeld met een 8 beoordeeld waardoor de organisatie tevreden terug kan kijken. Bekijk hier de resultaten.
Als vervolg op de webcolleges en de themadag organiseert SSR op 14 december 2015 een master ‘Spitsuurontmoeting voor arbeidsrechtspecialisten’ onder leiding van Stefan Sagel en Evert Verhulp in Utrecht. Hier worden de eerste ervaringen met de WWZ geëvalueerd. Ook organiseert SSR de interactieve live webinars ‘actualiteiten arbeidsrecht’ in mei, juni en juli. De webinars worden geleid door Ruben Houweling. Geïnteresseerden kunnen zich hiervoor aanmelden via hun opleidingscoördinator.
Bekijk de flyer voor meer informatie over het SSR-aanbod inzake arbeidsrecht.