Een vruchtbare ontmoeting tussen rechters, advocaten, officieren en andere professionals uit het vreemdelingenrecht. Zo ervaren deelnemers de SSR-studiedag op het snijvlak van bestuurs- en strafrecht vorige week in Den Haag. Rechtmatige detentie, inreisverbod, de glijdende schaal en veel hot issues uit het vreemdelingenrecht komen voorbij. “Zulke gesprekken met soortgenoten zijn prikkelend en noodzakelijk”, aldus hoofdofficier Vreemdelingenzaken Peter Muijen.
“Als het in de rechtszaal gaat over vreemdelingen, moet je als rechter niet alleen goed thuis zijn in het strafrecht of het bestuursrecht, maar in allebei.” Hiermee geeft spreker Galina Cornelisse (universitair docent) een goede samenvatting van de SSR-studiedag ‘Tussen bestuurs- en strafrecht, de vreemdeling tussen wal en schip’, op vrijdag 20 februari in Den Haag. Cornelisse geeft het voorbeeld van de rechter die moet oordelen over de detentie van een vreemdeling. “Zo’n besluit is een echte lakmoesproef. De bewijslast voor een rechtmatige detentie ligt bij de overheid. Dan moet je als rechter verstand hebben van zowel het bestuurs- als het strafrecht.” Vanuit de goed gevulde zaal reageren veel rechters, advocaten en officieren van justitie op het verhaal van Cornelisse en gaan met elkaar in debat. De debaters verschillen in de mate waarin ze de bestuursrechter en de strafrechter op elkaars territorium willen laten opereren. Maar dat de overlap groot is, staat volgens iedereen vast.
Ontmoeting
De landelijke studiedag – tegen het sfeervolle decor van de historische balzaal in het gebouw van de Raad van State – is door SSR in samenwerking met OSR divers opgezet. De vier sprekers variëren van twee juristen van de Raad van State met basale informatie over het de Europese terugkeerrichtlijn en het inreisverbod tot en met bijdragen van een rechter, een advocaat en een wetenschapper die meer tot debat uitnodigen. “Ik vind deze combinatie van informatie en de ontmoeting met de verschillende professionals heel waardevol. Zeker nu ik binnenkort als rechter switch en weer met vreemdelingenzaken te maken krijg”, zegt deelneemster Sandra van Nijen van rechtbank Gelderland. “Toen ik jaren terug politierechter was, werden vreemdelingenzaken vaak gezien als corvee. Je had per zaak weinig tijd en kennis. Ik probeerde me in mijn vrije tijd wel bij te spijkeren, maar dit soort studiedagen werkt veel beter.”
Glijdende schaal
Ook Lara Talsma, advocaat-stagiair bij De Brauw Blackstone Westbroek, laaft zich enthousiast aan de sprekers en discussies. “Op het werk zit je vaak in de waan van de dag. Het gaat over individuele cases, minder over de systematiek. Dat overzicht vind ik bij SSR wel. Zo’n debat vandaag over de glijdende schaal van het effect van een celstraf voor vreemdelingen is heel belangrijk.” Het is spreker Eric Druijf, senior rechter bij rechtbank Midden-Nederland, die het publiek uitlegt hoe triviaal deze glijdende schaal kan werken. Als een vreemdeling nog net geen drie jaar in Nederland is, kan al een gevangenisstraf van 1 dag ervoor zorgen dat de verlenging van zijn verblijfsvergunning wordt afgewezen. Als hij net wel drie jaar in Nederland verblijft, ‘mag’ hij 4 maanden in de cel zonder consequenties voor zijn verblijfsstatus. “Dus”, benadrukt Druijf, “Is het van belang dat de strafrechter dit weet als hij de strafmaat bepaalt.”
Niet te soft
Door de vermenging van het bestuursrecht en het strafrecht in vreemdelingenzaken ontstaan zelfs hele nieuwe woorden, vertellen diverse sprekers. Zoals ‘Crimmigration’ – een versmelting van immigratie en criminaliteit – en ‘vreemdelingenstrafrecht’, de term zegt het al. “Er staat in dit type rechtszaken extra veel op het spel”, benadrukken diverse advocaten uit de zaal. “Het gaat niet alleen om het lot van de verdachte, maar vaak ook om dat van zijn gezin. Daar moet je extra rekening mee houden als je overweegt welke straf je eist of oplegt.” Anderen wijzen erop dat je over vreemdelingen juist ‘niet te soft’ moet oordelen. “Voor hen gelden net zo goed de jurisprudentie en de landelijke oriëntatiepunten als voor andere verdachten in de beklaagdenbank.”
Bloedgroepen
“Een nuttige en noodzakelijke discussie”, zegt landelijk hoofdofficier Vreemdelingenzaken Peter Muijen achteraf. Voor de uitstekend ingevoerde Muijen is niet elk onderdeel van deze SSR-dag ‘even verrassend’, maar de ontmoeting tussen de diverse specialisten vindt hij vruchtbaar. “Het gesprek met soortgenoten is prikkelend.” Dat vindt ook rechter Sandra van Nijen: “Het is mooi om te zien hoe ervaringen van rechters, advocaten en andere bloedgroepen elkaar aanvullen. Het brengt je ook op ideeën. Zo kan het slim zijn om vreemdelingenzaken vaker in de meervoudige kamer te behandelen. Daar is meer tijd en ruimte voor deze complexe zaken.”