Rechters voelen zich in het publieke debat vaak te snel beledigd. Ze zouden een groter incasseringsvermogen moeten hebben. Dit stelt strafrechter en opiniemaker Rinus Otte, op 8 oktober één van de drie sprekers in de Meillo-lezing over de vrijheid van meningsuiting en het Grote Gelijk. “Emoties horen bij de rechtspraak”, zegt Otte. “Als ze een tomaat naar de rechter gooien, breng je gewoon je toga naar de stomerij and that’s it.”
“Ik ben ooit bespuugd door een verdachte tijdens een heftige strafzaak. Dat was vies en ik was blij dat de parketpolitie er bovenop sprong. Maar ik had vooral de drang zo snel mogelijk weer gewoon door te gaan. Je doet je toga en je bef in de was en pakt een reservetoga. Na tien minuten had ik de zaak weer hervat. Ik peinsde er niet over om aangifte te doen. Ik vind dat je daar tegen moet kunnen.” Rinus Otte – strafrechter en smaakmaker in het debat over de rechtspraak – wil maar zeggen: rechters moeten tegen een stootje kunnen. Zich niet zo snel beledigd voelen. Niet in de rechtszaal, niet in het maatschappelijk debat daarbuiten. “We zijn te elitair. Emoties horen bij de rechtspraak. We opereren nu eenmaal aan het front van de samenleving. Dat is van alle tijden.”
Loopgraven
Typisch Otte: nuchter, recht door zee, uitdagend. Steeds vanuit een grote passie en betrokkenheid bij het rechterschap en de rechtsstaat. Het grootste deel van zijn vrije tijd gaat op aan het schrijven over het vak. Zijn nieuwste boek – ‘Het proces’, inderdaad een verwijzing naar Kafka – verschijnt op 5 oktober, drie dagen voor de Meillo-lezing. Zijn vorige boek, ‘De nieuwe kleren van de rechter’, deed veel stof opwaaien. En dan is daar nog zijn opinieblog ‘Ivoren Toga’, waar een groep auteurs actuele magistratelijke kwesties kritisch bespreekt. “Maar we proberen wel altijd verschillende perspectieven en alternatieven te bespreken”, benadrukt Otte. “Die openheid mis ik in het debat dat binnen de rechtspraak tussen rechters onderling woedt. De verschillende kampen verschansen zich vaak in hun loopgraven, in hun eigen gelijk. Er is weinig bereidheid om naar elkaars mening over te steken.”
Tomeloze energie
Otte noemt het Leeuwarder Manifest uit 2012, waarin een grote groep rechters zich uitsprak tegen onder meer hoge werkdruk en gebrek aan inspraak. De klachten vond hij niet onredelijk, wel de heftigheid waarmee het naar buiten ‘spatte’. “Er was weinig verdraagzaamheid. Er kwam een defensieve reactie van het landelijk bestuur, zonder veel realiteitszin. Het bleef behoorlijk onverzoenlijk, terwijl men ook gezamenlijk naar pragmatische oplossingen had kunnen zoeken.” Bijvoorbeeld door het werk van rechters slimmer te organiseren, iets waarmee Otte eerder zelf succesvol heeft geëxperimenteerd. “Al met al was het debat minder hoogstaand dan je zou willen. Ik zie liever dat rechters de tomeloze energie waarmee ze elkaar bestrijden, inzetten voor verbeteringen van het vak.”
Incasseren
Ook in het gesprek tussen rechtspraak en samenleving kan er volgens Otte nog veel verbeteren. Hij is een groot voorstander van de vrijheid van meningsuiting en pleit voor een groter incasseringsvermogen bij de gemiddelde rechter. Van de virtuele ladingen met kritiek die via social media als Twitter over de Rechtspraak heen komen, ligt Otte geen seconde wakker. “Eeuwen geleden werd er recht gesproken bij de stadsmuur. Als de menigte het niet eens was met het oordeel, werden de beul en de rechters met tomaten bekogeld. Nu zijn de tomaten virtueel, maar het hoort er nog steeds gewoon bij. Je brengt je virtuele toga naar de stomerij and that’s it.”
Klunzig
Bang dat het gezag van de rechter erodeert door de felle protesten, is Otte niet. “Dat gezag is minder in het gedrang dan wordt gedacht. Het beeld van de rechter als een professional die ook fouten maakt, juich ik juist toe. Wij zijn soms simpelweg klunzige strompelaars, net als de mensen die ons bekritiseren. Als je dat accepteert, kun je ook beter omgaan met kritiek van buiten. Ik zie liever een waarachtige, niet-aaibare rechter van vlees en bloed, dan één met de woordkeus van een mediatrainer.”
Aanmelden Meillo-lezing
Rinus Otte is een van de drie sprekers tijdens de Meillo-lezing op 8 oktober in de Rode Hoed te Amsterdam. Andere sprekers zijn Rob Wijnberg en Rinus Lars Duursma. De Meillo-lezing is toegankelijk voor alle geïnteresseerden in recht, rechtspraak opsporing en vervolging. Aan deelname zijn geen kosten verbonden. Aanmelden is mogelijk door een e-mail te sturen naar events@ssr.nl