De internationale studiebijeenkomsten die SSR organiseert met landen als België, Frankrijk en Duitsland zijn voor OM en ZM een uiterst nuttig instrument bij de aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit. ‘Wederzijds inzicht in actuele problemen bij rechtshulpverzoeken of vervolging werpt in de praktijk zijn vruchten af’, zegt Leon Plas, advocaat-generaal en lector Strafrecht bij SSR.
Leon Plas doet zijn uitspraak naar aanleiding van de jongste editie van de succesvolle Duits-Nederlandse studiedagen die inmiddels een traditie zijn geworden en ook volgend jaar weer zullen worden georganiseerd.
‘Dubbelslag’ bij internationale bijeenkomsten
Met de internationale bijeenkomsten wordt altijd een ‘dubbelslag’ gemaakt, aldus Plas. ‘Enerzijds ontmoeten mensen uit verschillende landen elkaar die in de praktijk van het strafrecht veel met elkaar te maken hebben of krijgen. Het gaat daarbij om rechters, rechter-commissarissen, officieren van justitie en parketsecretarissen die met name betrokken zijn bij de aanpak van internationale criminaliteit als mensenhandel of drugshandel. Door de meerdaagse bijeenkomsten leren zij elkaar persoonlijk beter kennen dan alleen maar via e-mail of telefoon, en dat maakt dat contacten daarna sneller en soepeler verlopen. Maar ook inhoudelijk worden onderwerpen besproken die voor alle partijen nuttig en leerzaam zijn’, aldus de lector.
Strafrechtelijke ontwikkelingen
‘In de wereld van de internationale rechtshulp volgen strafrechtelijke ontwikkelingen zich snel op. DNA-databanken, digitaal rechercheren, telefoontaps: het zijn allemaal belangrijke instrumenten waarmee landen te maken krijgen bij grensoverschrijdende criminaliteit’, zegt Leon Plas. Daarbij is het belangrijk, merkt hij op, dat de mensen die op dit gebied werken goed op de hoogte zijn van wat elders wel en niet mogelijk is. ‘Maar ook leren we van elkaar op het gebied van bijvoorbeeld gedrag. Zo is het in Duitsland ondenkbaar dat een hiërarchisch lager geplaatst persoon tijdens een bespreking kritiek levert op een meerdere, terwijl dat in Nederland niet zo’n probleem is. In besprekingen met het ‘buitenland’ is het dan wel handig om te weten hoe de ander bepaald gedrag interpreteert. Cultuurverschillen kunnen een barrière zijn in het succesvol verlopen van de contacten en wanneer die inzichtelijk gemaakt worden is vaak al een wereld gewonnen’, aldus Leon Plas.
Internationale studiebijeenkomst in Berlijn
De meest recente internationale studiebijeenkomst vond plaats in Berlijn. De inhoud van het programma werd onder meer bedacht door Leon Plas. ‘Deze bilaterale ontmoeting organiseert SSR inmiddels een fiks aantal jaren samen met de Richterakademie uit Noordrijn-Westfalen. Zo’n veertig leden van ZM en OM uit beide landen nemen hieraan deel en voor alle deelnemers, zowel beginners als gevorderden, blijkt dit keer op keer een succes. We zorgen voor actuele thema’s en invalshoeken die besproken worden, zodat men daarmee direct ‘aan het werk’ kan na afloop van de bijeenkomst’, aldus de lector.
Reacties deelnemers studieweek
Duitse rechter Borris: ‘Bij problemen met een dossier kan ik overleggen’.
De Duitse rechter Birgit Borris van de arrondissementsrechtbank in Zwickau (deelstaat Saksen) is een stuk wijzer geworden na de Nederlands-Duitse studieweek in Berlijn.
‘Hoewel ik bij mijn werk in de civiele sector weinig te maken heb met grensoverschrijdende criminaliteit en rechtshulpverzoeken, moet ik mij soms toch ook buigen over kwesties als de erkenning van buitenlandse vonnissen. Bovendien kan ik volgend jaar wel in de strafsector werken, dus het bijwonen van deze studieweek was ook voor mij meer dan zinvol. Het leggen van contacten met collega’s in Nederland, mensen bij wie ik nu ook een gezicht zie als we praten of overleggen, is meer dan plezierig. Als er zich problemen voordoen met een dossier weet ik meteen met wie ik kan bellen. Maar ook de theoretische kennis over Nederland en de verschillen tussen beide landen op strafrechtelijk gebied is waardevol. In Duitsland, bijvoorbeeld, kent het OM een wettelijke vervolgingsverplichting waar in Nederland het opportuniteitsbeginsel geldt. Dat gegeven maakt dat ik me realiseer dat Duitsland een zaak extra sterk zal moeten aanleveren als we willen dat het OM in Nederland daadwerkelijk gaat vervolgen. Dat is nogal relevante informatie over en weer om criminaliteit samen succesvol te kunnen bestrijden.’
Amsterdamse officier Van Ditzhuyzen: ‘Politiek en tactisch bewegen lukt beter’.
Officier van justitie Nanette van Ditzhuyzen, hoofd van het Amsterdamse Internationaal Rechtshulp Centrum, merkt in de praktijk rond het afhandelen van Europese arrestatiebevelen duidelijke verbeteringen na de studiebijeenkomst.
‘Een week lijkt lang, maar juist de extra ruimte en tijd die we met Duitse en Nederlandse collega’s konden doorbrengen op de Richterakademie heeft zoveel waardevolle contacten en inzichten opgeleverd dat we daarvan meteen al in de praktijk profijt hadden. De juridisch-inhoudelijke onderwerpen zijn zeker ook uiterst nuttig. En het programma was van hoog niveau. In de praktijk blijkt toch vooral dat méér begrip voor elkaars rechtssysteem en manier van werken resulteert in concrete resultaten. Het feit dat je notie hebt van andere systemen en tijd krijgt om je daar ook goed in te verdiepen, zowel inhoudelijk als in de mensen met wie je in het buitenland te maken krijgt, maakt dat ook sommige moeilijke gevallen beter kunnen verlopen. Het ligt bijvoorbeeld, soms moeilijk wanneer wij om aanvullende informatie vragen wanneer wij een verzoek krijgen voor een arrestatiebevel. Dat wordt weleens gezien als een motie van wantrouwen, terwijl wij alleen maar de intentie hebben en ons best willen doen een land zo goed mogelijk te helpen bij hun verzoek. Nu we elkaar beter kennen is het veel makkelijker om politiek en tactisch te bewegen. We sparren met elkaar en in lastige zaken rond internationale rechtshulp weten we hoe we daar samen, de Duitsers en Nederlanders, uit kunnen komen. Het maakt ons werk niet alleen veel effectiever, maar ook plezieriger.’