Rechters hebben niet allemaal hetzelfde beeld van de invulling van het begrip ‘in control’. Hun visies op hun eigen, leidinggevende rol en die van de organisatie zijn divers. Dit heeft tot gevolg dat er dus ook verschillend wordt gedacht over het doorvoeren van kwalitatieve verbeteringen in de organisatie. Dit bleek op de Dag van de Rechtspraak op 12 september in Amsterdam in de SSR-workshops over ‘De rechter in control’.
Het thema van de Dag van de Rechtspraak, georganiseerd door de Raad voor de rechtspraak, was dit jaar het ‘Recht op Kwaliteit’. Paul Schnabel, voormalig directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, schetste in zijn Rechtspraaklezing meteen al het probleem rond dit onderwerp. ‘Er is niet één kwaliteitsbegrip voor rechtspraak’, zo zei hij. Kwaliteit wordt, volgens hem, niet langer uitsluitend bepaald door het ‘gesloten systeem’ van de Rechtspraak zélf, maar óók door andere fora als de politiek en de maatschappij. ‘U moet er rekening mee houden dat de buitenwereld steeds meer deel gaat uitmaken van de Rechtspraak. Er worden bressen geslagen in de immuniteitsmuur’, waarschuwde Schnabel. Die verscheidenheid van actoren die zich in de discussie mengen maakt het extra moelijk om het begrip ‘kwaliteit’ in te vullen, aldus Schnabel.
Workshop
Nog afgezien van de buitenwereld, ook rechters zélf verschillen onderling van mening over de ‘kwaliteit’ van hun eigen werk. Dat bleek duidelijk in de interactieve workshops ‘Rechter in control’ die Rosa Jansen, voorzitter van het College van Bestuur van SSR, en kantonrechter Kim van der Kraats 
op de Dag van de Rechtspraak verzorgden. De tientallen rechters en raadsheren die deelnamen aan deze workshops voelen zich bijna allemaal ‘in control’ en zeggen daardoor goed werk af te leveren. De ‘arbeidsvoorwaarden’ daarbij zijn echter niet voor iedereen hetzelfde. ‘In control’ betekent voor de een ‘achterover leunen en overzien’ en voor een ander ‘doorlopend alert zijn en aansturen’. Ondanks die uiteenlopende, persoonlijke visies en werkwijzen vinden de meesten wél dat kwaliteitsverbeteringen pas kunnen worden doorgevoerd wanneer alle individuen in de Rechtspraak en de organisatie ieder op de eigen manier ‘in control’ zijn en vervolgens sámen optrekken. Wie daarbij welke rol moet gaan nemen, blijkt echter ook een moeilijk punt.
Een van de getoonde filmpjes over een groep rafters in wild water – 
metafoor voor de Rechtspraak in woelige tijden, met als hoofdrolspelers de kapitein, rafters en schipbreukelingen in de boot – lokte een levendige discussie uit. Met opnieuw uiteenlopende visies. Sommigen vinden helemaal niet dat de Rechtspraak zich in ‘wild water’ bevindt. Anderen wijzen met de boze vinger naar de ‘kapitein’. Weer anderen zien de onmacht van de rafters en hun risico om ‘buiten de boot te vallen’. ‘Een ding is zeker. Bij het zoeken naar verbeteringen, op welk vlak dan ook, zullen we allemaal voor onszelf en de organisatie – en het instituut Rechtspraak als geheel – goed getraind en beslagen ten ijs moeten komen. Persoonlijk en algemeen leiderschap zijn onontbeerlijke skills. Daar kan niet genoeg op getraind worden’, aldus Rosa Jansen.
Leiderschap bij SSR
Leidinggevenden van verschillende niveaus binnen de Rechtspraak kunnen bij SSR terecht om zich te ontwikkelen op onderwerpen die voor de Rechtspraak van belang zijn. Met doorlopende leerlijnen die gemeenschappelijke normen en waarden bevestigen. Vertegenwoordigers uit de gerechten en de Raad ontwikkelden samen met SSR al een drietal programma’s: het Talent Development Programma voor aankomende presidenten, het Ontwikkeltraject Collectieve Bestuurskracht voor bestuurders en het MD-programma Teamvoorzitters. Verschillende andere programma’s voor andere doelgroepen staan nog op stapel. Coaching en intervisie zijn de andere ontwikkelmogelijkheden waarover leidinggevenden binnen de Rechtspraak kunnen beschikken. Meer informatie vindt u op de website van SSR op de pagina’s over Leiderschap, Coaching of Intervisie.
Foto 1 en 2: Rogier Bos – www.rogierbos.com
Foto 3: Marco Slot – www.marcoslotphoto.com