Genoten heb ik van de documentaire Het nieuwe Rijksmuseum van Oeke Hoogendijk. Hoe, ondanks allerlei ellende, narigheid en ‘tunnelvisies’ tien jaar lang vele hobbels genomen werden om tot een prachtig resultaat te komen. Het zal wel beroepsdeformatie zijn, maar de associatie met de gang naar de Rechtspraak Nederland kwam als vanzelf.
Ook de weg naar een omslag van cultuur in de rechtspraak ligt nog vol hobbels en stenen. Er zijn nog veel manifeste problemen die overwonnen moeten worden. Die zijn inmiddels ook genoegzaam bekend. Mijn oproep in het vorige blog om toch vooral niet met kritiek aan de zijlijn te blijven staan, maar actief mee te denken in het veranderproces, heeft gelukkig positieve reacties opgeleverd. Ik had ook niet anders verwacht. Er bestaat, ondanks alle drukke werkzaamheden, toch een grote groep mensen die positieve ideeën aandragen voor stappen die we kunnen zetten om top-down en vice versa met elkaar tot oplossingen te komen. Mensen naar mijn hart, die niet denken vanuit veroordelen, afrekenen of muggeziften, maar die inzien dat we, met behoud van onze eigen identiteit, toch onderdeel uitmaken van een groter geheel als de Trias Politica en van daaruit moeten handelen.
Geweldig is het dan ook dat wij, SSR, het fiat kregen om onze opleidingen voor bestuurders uit te breiden. De succesvolle TD-opleiding (Talent Development) van de laatste twee jaar voor een kleine groep topbestuurders is net afgesloten. Deze presidenten en andere bestuurlijke leidinggevenden zijn inmiddels doorspekt van het idee dat cultuurveranderingen vanuit de top naar beneden door zullen sijpelen als je dat goed aanpakt. Zij wéten hoe je verbindt, reflecteert en samenwerkt bij het doorvoeren van veranderingen. En ook hoe zij rechters ondanks hun bijna genetisch bepaalde individualisme toch op één lijn kunnen krijgen, zelfs als daarvoor sommige patronen doorbroken moeten worden. Zowel de zojuist afgeronde TD-opleiding als de volgende editie daarvan is echter enkel voor de ‘happy few’. Om hen heen telt ieder gerecht honderden bestuurders, team- en afdelingsvoorzitters, huidige en potentiële leidinggevenden, kamervoorzitters, etc., maar ook individuele leden van de rechterlijke macht, aan wie we dezelfde soort leiderschapscursussen zullen gaan geven. Het vliegwiel moet blijven draaien, net zo lang totdat iedereen ervan doordrongen is dat we allemaal samen verantwoordelijk zijn voor onze gezamenlijke identiteit. Zo goed als rechterlijke uitspraken niet teveel mogen verschillen, zo zal ook de leiding van de gerechten op grote lijnen eenvormig moeten zijn. Want dát is het beeld dat bij de burger op het netvlies staat: het totaalplaatje van de rechterlijke macht in Nederland.
Het is, denk ik, net als met De Nachtwacht van Rembrandt. Iedereen ziet dit schuttersstuk als één schilderij. Dat alle leden van ‘De compagnie van Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh’ eigen rollen spelen in dat geheel, en eigen persoonlijkheden kunnen blijven, zal weinigen opvallen. Het is dat ene schilderij waar al die ogen op gericht zijn. Met de rechtspraak is dat niet anders, en dus zullen we ons allemaal ‘gereed moeten maken om uit te marcheren’.