Dit artikel verscheen in een reeks over projecten gerealiseerd door een SSR-medewerker in directe samenwerking met een collega uit de praktijk.
‘De ruim 250 officieren van justitie, secretarissen en andere medewerkers die betrokken zullen zijn bij de zogeheten ZSM-aanpak van veel voorkomende criminaliteit zullen creatief en selectief moeten
zijn. Dat vereist extra training en opleiding in een nieuwe manier van denken’, aldus landelijk ZSM-officier van justitie Machiel Vink.
De ZSM-werkwijze van het Openbaar Ministerie zal voor het einde van het jaar bij alle regioparketten zijn ingevoerd en heeft tot doel om een groot deel van zaken rond veel voorkomende criminaliteit Zo Snel, Slim, Selectief, Simpel, Samen en Samenlevingsgericht Mogelijk af te doen. Politie, OM en de ketenpartners werken daarbij nauw samen met als doel zo snel en daadkrachtig mogelijk een beslissing te nemen over het verdere afdoeningstraject. Uitgangspunt is daarbij dat de zaak meteen wordt afgedaan, tenzij omstandigheden dit verhinderen. Met deze benadering zal naar verwachting het vertrouwen van de samenleving in de strafrechtketen versterkt worden omdat de overheid laat zien dat er snel en adequaat gereageerd wordt op zaken waar veel burgers slachtoffer van worden. Inmiddels zijn vijf pilots gedraaid met deze nieuwe manier van werken. Om alle OM – medewerkers van de ZSM-bureaus voor te bereiden op hun taak zijn SSR en het OM druk bezig om nieuwe cursussen en trainingen te maken of bestaande cursussen ‘ZSM-proof ’ te maken.
Maatwerk
Hoewel snelheid en slagvaardigheid belangrijke achtergronden zijn van de ZSM-aanpak betekent dit, volgens Machiel Vink, absoluut niet dat de zorgvuldigheid en de magistratelijkheid uit het oog verloren worden. ‘Integendeel. De S staat óók voor selectiviteit. Dat betekent dat we juist maatwerk willen leveren in standaardzaken. De ene fietsendief is de andere niet. Er zijn dus ook geen standaardinterventies. Om betekenisvol te kunnen handelen zet ZSM meerdere afdoeningsmogelijkheden in, ook buiten het strafrecht. Dat vereist overigens dat de medewerkers die de ZSM-methode toepassen ook een goede selectie en keuzen moeten kunnen maken. Juist op dát gebied gaan we samen met SSR onze gereedschapskoffer goed vullen’, aldus de officier.
Blikveld verruimen
‘Leermomenten uit de pilots waren vooral dat officieren van justitie, maar ook de secretarissen en administratieve medewerkers op een andere manier naar een zaak moeten leren kijken. Hun blikveld moet als het ware verruimd worden naar de inzet van allerlei mogelijkheden, ook buiten het strafrecht. We willen tenslotte niet alle verdachten over één kam scheren. Het gaat niet alleen om snelheid; de ZSM-aanpak is ook een kwaliteitsslag. En daar hebben we SSR voor nodig’, vertelt Machiel Vink.
Inmiddels hebben SSR en OM samen een programma van opleidingen, cursussen en trainingen samengesteld om ZSM-medewerkers toe te rusten op hun nieuwe taak. Machiel Vink: ‘We beginnen binnenkort met de cursus Afdoeningsmodaliteiten, waarbij de deelnemers leren wat er méér mogelijk is dan de geijkte manieren van afdoening. Ook ZSM-aangepaste trainingen op het gebied van jeugd en huiselijk geweld gaan binnenkort van start. Welke modules daarna volgen is nog onderwerp van onderzoek en gesprek. Maar zeker is wel dat we samen de paar honderd ZSM-medewerkers, die vanaf dit najaar aan het werk zullen gaan, zullen prikkelen om verder te kijken en vooral zullen stimuleren om creatief te denken. Het succes van deze nieuwe manier van afdoening hangt immers voor een belangrijk deel af van de mensen die ermee gaan werken. Hun training in kennis en vaardigheden is dus van het grootste belang, en die moeten ze daarom het liefst z.s.m. krijgen.’
‘Wij helpen graag Zo Snel Mogelijk’
Berry Stinissen, cursusmanager en projectleider ZSM bij SSR, is enthousiast over de wijze waarop het
OM en SSR samen en op zo korte termijn een aantal nieuwe cursussen en modulen maken waarmee de ZSM-medewerkers uit de voeten kunnen. ‘Het proces en de resultaten van die co-creatieve samenwerking is een toonbeeld van SSR NEXT. Samen met SSR-Lector Leon Plas hebben we in goed overleg met het OM snel en efficiënt een aantal moderne onderwijsmodulen samengesteld die de leemten in kennis en vaardigheden bij de ZSM-medewerkers zullen opvullen. Een mooi resultaat’, zegt Berry Stinissen.
De cursusmanager werkte voorheen ruim vijfentwintig jaar als unit-coördinator bij het OM en kent die wereld dus op zijn duimpje. Dat bleek erg zinnig bij het zoeken en samenstellen van nieuwe onderwijsmogelijkheden – het op maat maken van bestaande cursussen of het creëren van splinternieuwe modulen – voor de ZSM-medewerkers. ‘Bij het zoeken naar een antwoord op de cursusvraag vanuit het OM is het zeker handig om inzicht te hebben in de organisatie van het OM en in hun manier van werken. Ik heb het ontstaan van Justitie in de Buurt nog meegemaakt. Met de ZSM-aanpak gaat het OM weer een grote stap verder. Het is inspirerend en interessant om de extra opleidingseisen die aan deze manier van werken vastzitten mee in te vullen. We hebben inmiddels scherp op het netvlies waar de behoefte van het OM ligt en wat er nog ontwikkeld moet worden’, aldus Berry Stinissen.
E-learning
In het kader van SSR NEXT zullen de nieuwe modulen voor een groot deel op de moderne manier gegeven worden. ‘E-learning, korte cursussen, veel eigen verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de cursisten, het zijn allemaal kernbegrippen die horen bij de nieuwe manier van onderwijs geven en ontvangen. Inhoudelijk komen tal van onderwerpen aan de orde. Hoe ga je jeugdzaken behandelen via de ZSM-methode? Wat zijn de afdoeningsmogelijkheden voor huiselijk geweld? Wat kunnen de ketenpartners van elkaar verwachten en hoe richt je die samenwerking in? Hoe vertel je een boodschap aan een verdachte? Het zijn allemaal vaardigheden die ZSM’ers in huis moeten hebben om deze nieuwe werkwijze te laten slagen. Het is een uitdaging om daaraan mee te werken’, zegt Berry Stinissen.