Met deze woorden sprak Doekle Terpstra vorige week bij de Raad voor de rechtspraak (Rvdr) ter gelegenheid van de getuigschriftuitreiking van recent afgestudeerde MD-ers. De voorzitter van de HBO-raad benadrukte ’ dat zeker hoogopgeleiden niet voorgeschreven moeten krijgen wat ze moeten doen. Zolang de einddoelen helder zijn geformuleerd, nemen werknemers zelf de verantwoordelijk om die doelen te halen. De nieuwe werknemer is werkondernemer geworden. De klassieke bestuurder, die ik ook hier vanmiddag nog hoor, zal zich moeten aanpassen en moeten gaan faciliteren.’
Het is interessant om te zien, dat de Rvdr, die onlangs tien jaar bestond, een forum biedt voor een dergelijke discussie. Met de komst van de Rvdr is in de afgelopen tien jaar de Rechtspraak langzamerhand uitgegroeid tot één organisatie, in plaats van alle gerechtelijke eilandjes die we daarvóór kenden. Er werden kwaliteitsstatuten gemaakt. De kernwaarden werden geëxpliciteerd en versterkt. De maatschappij kwam in beeld. De financiële systemen zijn transparant geworden. Het belang van strategische personeelsplanning is onderkend. Kortom, de Rechtspraak werd een moderne organisatie met bijbehorende besturing en oog voor effectiviteit. Wapenfeiten die er niet om liegen.
Dat geldt ook voor de inzet van de Raad om SSR als eigen opleidingsinstituut voor Rechtspraak en OM gezamenlijk te handhaven en te verbeteren. Voor die intentie en voor de vuist die de Raad maakt voor SSR zijn wij zeer dankbaar. We hebben dat hard nodig. Zoals Rinnooy Kan ooit zei “Opleiding heeft weinig vijanden, maar ook weinig vrienden”. Juist in tijden van krapte en bezuinigingen is het te gemakkelijk om als eerste te snijden in opleiding en ontwikkeling onder het mom dat professionals hun kwaliteit zelf wel op peil houden!
Als het gaat om SSR zijn de Raad en ik het in principe volstrekt met elkaar eens: SSR is een topinstituut en dat moeten we zo houden. Over de concrete invulling daarvan lopen onze meningen soms uiteen. En dat is ook niet vreemd. De Raad voor de rechtspraak ziet voor SSR de beste kansen in een model, waarbij aanbod en vraag via de gerechtsbesturen grotendeels in een vaste planningscyclus ruim vooraf op elkaar zijn afgestemd, zodat het kostenplaatje inzichtelijk is. Een helder uitgangspunt. Ook SSR wil die transparantie.
Maar er is méér. Het aanbieden van een vastzittend programma, hoezeer ook afgestemd op de vraag, is niet meer toereikend in deze tijd met zijn snelle veranderingen. De behoeften aan kennis en vaardigheden zijn niet statisch. De huidige medewerker van de rechterlijke organisatie wenst regie over zijn eigen leven en loopbaan. Deze medewerker is zelfstandiger en ambitieuzer geworden dan tien, twintig jaar geleden. Hij eist ruimte en regie op eigen ontwikkeling. De Rechtspraak en het OM moeten creatief zijn om dat nieuwe werknemerschap te benutten. De rechter, officier van justitie en ook de andere medewerker wil tenslotte op zijn eigen talenten uitgedaagd worden. En daarbij hoort een eigen rugzak. Dat betekent dat SSR hierop toegerust wil zijn. Een opleidingsinstituut moet de vorm van een ontwikkelmodel hebben. Met veel flexibiliteit en individueel aanbod om steeds snel, actueel en up to date te kunnen inspringen op de vraag van onze klanten. De nieuwe werknemer is tenslotte werkondernemer geworden.
Natuurlijk is er een basis aan cursussen die altijd nodig zullen zijn. Maar daarnaast verwachten onze afnemers uit ZM en OM van ons ook dat wij snel, goed en voortvarend nieuwe opleidingsaanbod verschaffen wanneer de noodzaak daartoe zich voordoet. Vanzelfsprekend in samenspraak, in de vorm van een cocreatie met onze klanten. Dát feit, naast een boekhoudkundig financieringsmodel, maakt dat we in een spagaat dreigen te komen. Het is niet altijd makkelijk om twee heren te dienen, laat staan drie omdat de gerechten/parketten uiteindelijk de begunstigden zijn van ons aanbod.
Overigens ben ik er heilig van overtuigd dat we gezamenlijk wel tot een praktisch uitwerkingsmodel zullen komen om de kwaliteit van SSR te waarborgen. Zowel de Raad, het OM en onze afnemers zijn ervan doordrongen dat een eigen opleidingsinstituut voor de rechterlijke macht nodig is, en dat zij dit dus ook samen met ons gestalte moeten geven. Ook al is de rechterlijke macht het vleesgeworden kennismanagement, SSR is ervan overtuigd hieraan de nodige inspiratie en reflectie te kunnen toevoegen. Alleen op deze manier zorgen wij ervoor dat de medewerker van vandaag en de sollicitant van morgen hun talenten willen blijven inzetten voor Rechtspraak of OM. Please me or lose me.