Projectleider Antine van Nederpelt over de nieuwe opleiding Initieel OM waar uitdaging, praktijkgerichtheid en een modulaire opzet centraal staan. Ook SSR speelt hierbij een rol.
Na een voortraject /onderzoek naar een vernieuwde raio-opleiding werd Antine van Nederpelt benaderd om projectleider ‘Initieel OM’ te worden. Haar taak: het realiseren van een modernere opleiding tot officier van justitie. Net als bij haar collega-projectleider van Initieel ZM zocht ook Antine eerst contact met ‘het veld’, onder meer door het vormen van een begeleidingscommissie. Een groep bestaande uit ongeveer twintig OM medewerkers uit het hele land. “De commissie is zo breed mogelijk samengesteld”, vertelt Antine. “Er leeft toch wat angst dat we ‘het kind met het badwater weggooien’ bij het realiseren van een nieuwe opleiding. Die angst willen we wegnemen door vertegenwoordigers van zoveel mogelijk ‘bloedgroepen’ (van raio tot directeur bedrijfsvoering) mee te laten denken. Bovendien kunnen we die denkkracht ook heel goed gebruiken”, aldus de projectleider.
Uitgebreide startfase
De contouren van de nieuwe opleiding zijn inmiddels zichtbaar, maar er moeten nog besluiten genomen worden door het College. Een belangrijke gewenste wijziging is het uitbreiden van de startfase. Antine: “We willen beginnen met een nulmeting om te kijken waar iemand staat op het moment dat hij binnenkomt. Bovendien willen we meer aandacht geven aan de introductieperiode op het parket om de organisatie goed te leren kennen en om te kijken waar interesses, leerbehoeften en talenten liggen. Op die manier doe je zo snel mogelijk het werk waarvoor je gekozen hebt. Dat betekent ook dat een officier in opleiding behoorlijk snel op zitting zal staan. Het opleidingsplan wordt bij de start gemaakt en daarbij wordt gekeken naar welke ervaring iemand al heeft. De opbouw van de opleiding is divers, maar het gaat ook om veel oefenen in de praktijk: zoals een tennisser veel moet oefenen om een ace te slaan en de wedstrijddruk moet leren dragen, zodat hij die ace ook kan slaan bij een matchpoint!”
Onze nieuwe collegae zullen zelf verantwoordelijk zijn voor het opbouwen van het eigen portfolio. Daarin kun je schriftelijke stukken opnemen (verslagen stages, requisitoiren, etc.) maar ook filmpjes van zittingen. Ook willen we anders en meer gaan toetsen tijdens de opleiding zodat we een goed beeld hebben van iemands vooruitgang tijdens de opleiding. Op die manier kan een opleiding ook tussentijds aangepast worden.
Risico’s en reguleren instroom
Van Nederpelt ontkent niet dat er ook een risico zit aan het opknippen van raio-opleiding in een ZM en een OM deel. “Het werk van de officier is relatief onbekend. Veel mensen die met het idee ‘ik word rechter’ in de opleiding stapten, maakten toch een switch naar het werk van de officier omdat dit hen beter lag. Het risico is dat we deze potentiële goede officieren gaan missen. Daar staat tegenover dat de groep die niet goed door de stage bij de ZM kwam, geen kans had om door te gaan naar het OM omdat ze de opleiding moesten staken. Dat is nu ondervangen omdat ze direct kunnen beginnen met het werk bij het OM. Het betekent ook dat we veel energie moeten steken in recruitment door bijvoorbeeld onze contacten met universiteiten te intensiveren.
Het Project Initieel OM verschilt in zoverre dan ook van dat van de ZM dat het ‘breder’ wordt getrokken. Naast de opleiding wordt ook het wetgevingsdeel en de werving en selectie van nieuwe officieren meegenomen in dit traject. “Ons ideaalbeeld van de instroom van de nieuwe opleiding is dat die ongeveer voor een derde deel samengesteld is uit universiteitsverlaters cq mensen met een paar jaar ervaring, een derde uit doorstromers en een derde uit zij-instromers zoals bijvoorbeeld uit de advocatuur, bedrijfsleven en het bankwezen. Kortom een zo breed mogelijke groep.
Samenwerking en trainingen met de ZM
Het College en de Raad hebben besloten om uit elkaar te gaan voor wat betreft het opleiden van de nieuwe rechters en officieren. “De RO staat voor gedeelde normen en waarden. Het blijft dan ook zaak om met elkaar in contact te blijven en zoveel mogelijk te delen”, meent van Nederpelt. De stages voor officieren bij de rechtbanken blijven dan ook wat ons betreft. Eerst bijvoorbeeld als griffier en – in een later stadium – als rechter-plaatsvervanger. Niet zozeer om de beste griffier te worden of om het beste vonnis te schrijven maar vooral om het gevoel te krijgen wat deze rollen betekenen.”
Omgekeerd wil de ZM ook bij het OM terecht kunnen. Van Nederpelt: “Wat ons betreft moet een aanstaande rechter niet alleen zittingen doen als officier maar hij moet vooral meekrijgen hoe keuzes in de opsporing tot stand komen,wat er aan onderzoek aan een zitting vooraf gaat en waar een officier verantwoordelijk voor is . Daarnaast zie ik de mogelijkheid om vakinhoudelijke cursussen als strafrecht, maar ook overkoepelende zaken als integriteitstrainingen gezamenlijk te doorlopen. Ik hoop ook dat we in de toekomst bv zittingen/zittingsvaardigheden kunnen trainen met alle partijen (ZM, OM, en advocatuur). Kortom, we willen ook in de cursussen de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen.
Rol SSR
De rol van SSR is bij Initieel OM beperkter dan bij Initieel ZM, maar voor het meedenkenover het ontwerp en het uitwerken van de toetsingmogelijkheden en de centrale beoordeling is er regelmatig contact. “Voor het ontwerp hebben we met SSR en een aantal OM-ers eerst gekeken naar de al bestaande eindtermen. Deze bevatten (te) veel containerbegrippen die nu concreter gemaakt zijn. Wat ga je precies doen en in wat wordt er van je verwacht? Hierna hebben we dit weer vertaald naar werkzaamheden per leerwerkomgeving (bijv. onderzoeksomgeving, ressortsparket). We willen dat iemand precies weet wat er ‘in het mandje’ moet zitten aan het eind van de module. Voor al deze rollen stellen we onszelf daarom de vragen: hoe lang moet je op welke plek zitten, wat moet je beheersen en…wat mag je overslaan? Ook dat laatste is belangrijk. Mensen die al een ‘diploma’ hebben hoeven niet nogmaals af te zwemmen. Dat werkt demotiverend. Met de modulaire opzet zoals we die voor ogen hebben is dit ook mogelijk”,aldus de enthousiaste projectleider.
Binnenkort worden de definitieve plannen voor de nieuwe opleiding opgeleverd aan het College.