Wat mogen rechters vanuit hun professie wel en niet zeggen? Waar liggen voor hen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting? Hoe ver strekt hun onafhankelijkheid? Dit soort vragen blijkt hoe langer hoe actueler. De antwoorden zijn niet makkelijk en divers. Ook ik heb de wijsheid niet in pacht.
Maar één ding weet ik wél zeker: als rechters zich door zichzelf of door anderen om wat voor reden dan ook laten beknotten in hun professionele mening verworden we tot een risicovolle organisatie die laffe beslissingen neemt.
Om dat te voorkomen zou iedere magistraat – zowel rechter als officier van justitie – van jongs af aan en voortdurend tijdens zijn of haar carrière getraind en gevormd moeten worden in persoonlijk leiderschap. Niet iedereen heeft namelijk van nature het lef om kritisch in de spiegel te kijken. Of naar anderen. Er heerst, ook in de rechterlijke organisatie, soms nogal wat angst voor hiërarchie. Een kritische, open blik naar het eigen functioneren en dat van anderen wordt niet altijd in dank afgenomen. Tóch zit daar volgens mij de sleutel tot succes: de rechterlijke macht wint aan kracht wanneer deze bestaat uit individuen die bereid zijn zichzelf en anderen permanent kritisch in de ogen te kijken en die samen willen reflecteren over hetgeen niet loopt of liep zoals het moet.
Dat soort mensen met lef heeft onze organisatie nodig. Mensen met inzicht in zichzelf, met oog voor de eigen positieve drijfveren en negatieve belemmeringen bij het denken en doen, zodat zij valkuilen herkennen bij hun werken als rechter. En mensen die zich niet laten ringeloren door hun eigen kring of door de buitenwereld maar die stáán voor wat zij vinden.
SSR zal komend jaar dit soort trainingen in persoonlijk leiderschap gaan verzorgen. Voor de nieuwkomers, maar óók voor de ‘oude rotten’ in de rechterlijke macht. Die trainingen en cursussen zijn niet uitsluitend nuttig voor bestuurders en andere leidinggevenden… Hoewel ik natuurlijk hoop, dat de nieuwe leidinggevenden na de herziening van de gerechtelijke kaart aan al die kwaliteiten voldoen. Persoonlijk leiderschap geldt voor iedere rechter en officier van justitie. Wie het lef heeft zichzelf en anderen op een gefundeerde manier de maat te nemen, zal zich ook een trots vertegenwoordiger van de rechterlijke macht tonen. En die trots hebben we nodig en moeten we uitstralen!