De aanbevelingen van de commissie Van Rooy die, na de evaluatie van het proces tegen Geert Wilders, adviseert om openbaarheid van rechtspraak meer en beter vorm te geven, omarm ik van harte. Wie niet? Maar, met alle respect, wordt het niet zo langzamerhand tijd om woorden ook om te zetten in daden? In theorie weten we het immers wel: het gezicht van de rechtspraak – het vertrouwen daarin, het begrip en de acceptatie voor en van uitspraken – wordt in belangrijke mate bepaald door een goede informatievoorziening. Iedereen beseft dat communicatieve vaardigheden en inzicht in de wereld van de media vereisten zijn bij het overbrengen van een boodschap. Ook rechters weten dat. Toch zetten ze op dat gebied nog te weinig concrete stappen. Hoe komt dat? Schat men ‘de berg’, die men zou moeten ‘beklimmen’, misschien te hoog in? Denkt men dat training en vorming teveel tijd en energie kosten? Worden sommige gedachten over de ‘perfecte persrechter’ teveel als zaligmakend, té groot en dus onbereikbaar, gebracht?
Wie met beide benen op de grond staat, realiseert zich dat je van niemand wonderen kunt verwachten. De ene rechter is de andere niet. En dus moeten we af van het idee dat er één grootste, bijna letterlijk ‘gemene’, deler zou bestaan bij het opleiden en vormen van rechters tot communicatieve hoogstandjes. Ik denk dat diversiteit het sleutelwoord moet zijn. Een rechter die het algemene publiek moet voorlichten heeft ander gereedschap nodig dan een rechter die snel en vaardig moet inspelen op de actualiteit. Media verschillen, rechters verschillen, doelgroepen verschillen. Het idee van één persrechter, of een groepje persrechters, die in alle media op één en dezelfde manier het gezicht van de rechtspraak kunnen laten zien, is verouderd en doet af aan de individuele kwaliteiten die rechters hebben en die ingezet kunnen worden. Als we dankbaar gebruik willen maken van die diversiteit in mensen, zullen we woordvoerders krijgen die beter kunnen inspelen op degenen met wie zij communiceren. Dan krijgen we weer rechters die vanuit zichzelf, uit hun eigen authenticiteit, met een zekere puurheid én de nodige kennis van communicatie, kunnen zorgen voor begrip bij de buitenwereld.
Het zal niemand verbazen dat SSR er alles aan doet om zowel in de initiële opleidingen als ook voor de ervaren magistraten die nodige diversiteit aan te brengen. We hebben al toegepaste cursussen, trainingen, leergangen en leerlijnen, en dit aanbod wordt steeds groter. Vraag en aanbod worden op elkaar afgestemd, in nauw overleg met het ‘veld’. Ook de media zullen we hierbij betrekken. Wat mij betreft is de tijd van alsmaar opnieuw het wiel uitvinden voorbij. De praktijk vraagt om handelen, desnoods met vallen en opstaan. Laten we daar individueel en collectief de schouders onder zetten.