Precies tweehonderd jaar na de intocht van Napoleon trok er opnieuw een gezelschap Fransen door Nederland. Dit keer betrof het dertien Franse magistraten-in-opleiding, afkomstig van de École Nationale de la Magistrature (ENM) in Bordeaux.
De Franse juristen ontmoetten ter voorbereiding van de Semaine Europe, volgende maand in Bordeaux, negen Nederlandse raio’s. Een week lang spraken ze over het recht in Nederland en Frankrijk en over de manier waarop juristen tot magistraten worden opgeleid. Napoleon maakte het de aanwezigen een stuk makkelijker want dankzij de invoering van zijn ‘Code Napoléon’ bleek de vergelijking tussen het Nederlandse en Franse rechtssysteem verbazingwekkend makkelijk. Theoretische inleidingen over verschillende aspecten van het Nederlands recht waren dan ook zonder veel hoofdbrekens te volgen. Interessant waren de kijkjes in de keuken zoals bijvoorbeeld het bijwonen van een zitting van de Amsterdamse politierechter. Wat viel de Fransen op? Dat een verdachte niet hoeft te staan, en dat de rechter hem aan het eind, en na strafoplegging, een ‘prettige dag’ toewenst!
Boeiend was ook om de Franse juristen te horen over hun opleiding tot magistraat. Een streng toelatingsexamen, met relatief veel aandacht filosofie en andere niet strikt juridische onderwerpen. Hoeveel Nederlandse raio’s hebben tijdens hun selectie moeten uitweiden over wat een mens een mens maakt? Na afloop van de Franse opleiding is er opnieuw een allesomvattend examen, waarbij de plaats op de – gepubliceerde – ranglijst de kansen op een gunstige plaatsing bepaalt. Nummer laatst gaat naar Cayenne, de hoofdstad van Frans Guyana, en het Elba van de Franse raio. De opleiding tot magistraat beslaat verder diverse (korte) stages, waarbij zelfs de langste stage – bij een rechtbank – niet meer dan negen maanden in beslag neemt. En eenmaal van het ENM af, kan de Franse magistraat zonder veel problemen het zitten en staan afwisselen.
Napoleon verbleef in 1811 twee weken in Amsterdam. Destijds was er vuurwerk aan de Amstel, een bal in Felix Merites en theater in de schouwburg. En ook nu was er, naast de werkbezoeken aan bijvoorbeeld Schiphol en het International Criminal Court een informeel, maar intensief avondprogramma verzorgd voor de Franse gasten. Halverwege december brengen de Nederlandse raio’s een tegenbezoek aan Bordeaux. Magistraten in de dop uit twaalf andere Europese landen strijken dan ook op het ENM neer. We zullen ongetwijfeld keizerlijk ontvangen worden.
Bijgaand een kort (Engelstalig) verslag van één van de Franse magistraten-in-opleiding (Julie Khalil).